Rosnące znaczenie mediacji, jako drogi alternatywnej rozwiązywania konfliktów, dla ścieżki sądowej, sprawia, że rośnie także liczba osób pragnących wykonywać zawód mediatora. W niniejszym artykule przedstawiamy wymogi, które powinien spełniać kandydat na stanowisko mediatora zarówno w sprawach cywilnych, jak i karnych.
Wymogi formalne, jakie należy spełnić aby zostać mediatorem różnią się w zależności od rodzaju mediacji.
W sprawach cywilnych mediatorem może zostać każda osoba, która ukończyła 18 lat, posiada pełne prawa publiczne oraz wiedzę z zakresu mediacji.
Zakazem prowadzenia mediacji objęci są jedynie sędziowie czynnie wykonujący zawód.
Przepisy prawa pomijają kwestię wykształcenia jakie musi uzyskać osoba, która chce wykonywać zawód mediatora. W praktyce mediatorami najczęściej zostają prawnicy, socjolodzy, psycholodzy i psychoterapeuci. Nie ma jednak przeszkód formalnych by osoba, która ukończyła inny kierunek studiów została mediatorem. Wystarczy, że przejdzie ona odpowiednie przeszkolenie.
Każda organizacja zarówno społeczna jak i zawodowa może powołać ośrodek mediacyjny i prowadzić listy stałych mediatorów. Poszczególne organizacje zrzeszające mediatorów we własnym zakresie określają wewnętrzne standardy pracy i wymagania stawiane mediatorom i to właśnie od ich spełnienia uzależniony jest wpis na listę mediatorów danego ośrodka mediacyjnego. Mediator musi wrazić pisemną zgodę na wpis na listę.
Osoba, która chce zostać mediatorem w sprawach karnych musi spełnić następujące warunki:
- być obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej,
- korzystać w pełni z praz cywilnych i obywatelskich,
- ukończyć 26 lat,
- biegle władać językiem polskim,
- nie być karaną za przestępstwo umyślne,
- posiadać umiejętności likwidowania konfliktów oraz wystarczającą do przeprowadzania postępowania mediacyjnego wiedzę, w szczególności w zakresie psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji lub prawa,
- dać rękojmię należytego wykonywania obowiązków,
- zostać wpisaną do wykazu osób godnych zaufania albo otrzymać pisemne upoważnienie od instytucji wpisanej do wykazu instytucji godnych zaufania.
Aby zostać wpisanym do wykazu osób godnych zaufania należy złożyć wniosek do prezesa sądu okręgowego. Do wniosku należy załączyć dokumenty potwierdzające spełnienie w/w warunków. Prezes sądu okręgowego po stwierdzeniu, że wnioskodawca spełnia wszystkie wymogi formalne by zostać mediatorem dokonuje wpisu na do wykazu.
Osoba, która chce zostać mediatorem w sprawach nieletnich musi:
- ukończyć 26 lat,
- korzystać z pełni praw cywilnych i publicznych,
- biegle władać językiem polskim w mowie i piśmie,
- posiadać wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji lub prawa oraz ma doświadczenie w zakresie wychowania lub resocjalizacji młodzieży,
- posiadać umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz nawiązywania kontaktów międzyludzkich,
- dać rękojmię należytego wykonywania obowiązków,
- odbyć szkolenie dla mediatorów, obejmujące zajęcia teoretyczne i praktyczne umożliwiające zapoznanie się z problematyką postępowania mediacyjnego oraz zdobycie wiedzy niezbędnej do wykonywania czynności mediatora,
- zostać wpisaną do wykazu osób godnych zaufania albo otrzymać pisemne upoważnienie od instytucji wpisanej do wykazu instytucji godnych zaufania.
Mediatorem w sprawach nieletnich nie może jednak być:
- sędzia, prokurator, asesor i aplikant sądowy lub prokuratorski oraz inna osoba zatrudniona w sądzie, prokuraturze, Policji lub w innej instytucji uprawnionej do ścigania przestępstw,
- adwokat i aplikant adwokacki, radca prawny i aplikant radcowski, notariusz, asesor i aplikant notarialny,
- komornik, aplikant komorniczy i pracownik jego kancelarii,
- funkcjonariusz i pracownik Służby Więziennej,
- pracownik placówki opiekuńczo-wychowawczej, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich,
- pracownik instytucji lub członek organizacji zajmujących się świadczeniem pomocy dla ofiar przestępstw lub działalnością na ich rzecz,
- ławnik sądowy w czasie trwania kadencji,
- społeczny kurator sądowy,
- osoba, która w danej sprawie nieletniego była świadkiem, wydawała opinię, sporządzała wywiad środowiskowy lub prowadziła terapię nieletniego,
- osoba, co do której zachodzi okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności.
Aby zostać wpisanym do wykazu osób godnych zaufania należy złożyć wniosek do prezesa sądu okręgowego. Do wniosku należy załączyć dokumenty potwierdzające spełnienie w/w warunków. Prezes sądu okręgowego po stwierdzeniu, że wnioskodawca spełnia wszystkie wymogi formalne by zostać mediatorem dokonuje wpisu na do wykazu.
Informacje o osobach i instytucjach uprawnionych do przeprowadzenia mediacji w sprawie danego rodzaju dostępne są m.in. na stronach internetowych poszczególnych sądów okręgowych.
Mediacje są bardzo często wykorzystywane, moja koleżanka jest mediatorem i powiedziała mi, że i mnie widzi w tym zawodzie 😉 takie tematy zawsze mnie interesowały i zdecydowałam się zrobic podyplomówke z negocjacji i mediacji na WSKZ. Uzyskałam wpis na listę stałych mediatorów sądowych i sporo postępowań już mam za sobą, a z każdym kolejnym idzie mi tylko lepiej 🙂