Strony postępowania cywilnego mogą występować w jego trakcie same lub przez pełnomocników, którzy mają wiedzę i fachowe przygotowanie do wykonywania swojego zawodu.
Jak wygląda kwestia reprezentowania stron w postępowaniu cywilnym oraz kto może zostać pełnomocnikiem strony, omawiamy w poniższym tekście.
Krąg podmiotów mogących pełnić funkcję pełnomocników w postępowaniu cywilnym jest szeroki. Poza profesjonalistami, takimi jak adwokat lub radca prawny, a w sprawach dotyczących własności przemysłowej także rzecznik patentowy, pełnomocnikami stron mogą być:
- współuczestnik sporu,
- rodzice,
- małżonek,
- rodzeństwo,
- zstępni strony (np. dzieci, wnuki),
- osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia (tzw. adopcji),
- osoba, która zarządza majątkiem lub interesami strony,
- osoba, która pozostaje ze stroną w stałym stosunku zlecenia (tzn. świadczy stronie podobne usługi stale).
Pełnomocnikiem osoby prawnej lub jednostki nie posiadającej osobowości prawnej, może być np. pracownik tej jednostki albo pracownik jej organu nadrzędnego.
Ustawa wymienia także podmioty mogące pełnić funkcję pełnomocnika w sprawach alimentacyjnych, o ustalenie czy zaprzeczenie pochodzenia dziecka, a także związanych z gospodarstwem rolnym i ochroną praw konsumentów.
Przepisy wskazują także, że w postępowaniu przed Sądem Najwyższym udział profesjonalnego pełnomocnika jest konieczny.
Strona, która z uwagi na sytuację majątkową nie jest w stanie zatrudnić profesjonalnego pełnomocnika, może zwrócić się do sądu – jeszcze przed wszczęciem postępowania lub już w jego trakcie – o wyznaczenie jej pełnomocnika z urzędu. Dodatkowo powinna jednak jeszcze wykazać, że postępowanie jest na tyle skomplikowane, że jego prowadzenie wykracza poza możliwości strony, więc udział w nim profesjonalnego pełnomocnika jest absolutnie niezbędny.
Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie i złożone do akt sprawy przy pierwszej czynności, przy której pełnomocnik występuje przed sądem. W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone także ustnie – na posiedzeniu, w formie oświadczenia złożonego przed sądem i wpisanego do protokołu.
Udzielenie pełnomocnictwa profesjonalnemu pełnomocnikowi wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty skarbowej. Dowód opłacenia pełnomocnictwa należy przedłożyć w sądzie wraz z pełnomocnictwem.
Pełnomocnik profesjonalny powinien podejmować działania chroniące interes jego klienta. Rolą pełnomocnika jest uzyskanie dla strony, którą reprezentuje, jak najkorzystniejszego rozstrzygnięcia. Pełnomocnik może podejmować jedynie czynności, które są zgodne z prawem i nie naruszają zasad etyki i godności wykonywania zawodu.
Przykład:
Krystyna X. wynajęła Annie Y. mieszkanie i przeprowadziła się do córki. W mieszkaniu tym Anna Y., za zgodą Krystyny X., prowadziła działalność gospodarczą w postaci biura rachunkowego. Po pewnym czasie Anna Y. przestała płacić czynsz, następnie opuściła mieszkanie bez uprzedzenia i wypowiedzenia umowy. Z uwagi na fakt, iż Krystyna X. jest w podeszłym wieku, a jej jedynym dochodem była skromna renta, która nie pozwalała nawet na pokrycie kosztów utrzymania mieszkania, zwróciła się do Sądu z wnioskiem o wyznaczenie jej pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia pozwu o należny jej od Anny Y. czynsz najmu. Sporządzenie pozwu i poprowadzenie postępowania, w którym przeciwniczką miałaby być osoba profesjonalnie prowadząca działalność gospodarczą, przekraczało umiejętności Krystyny X.. Do złożonego wniosku Krystyna X. musiała dołączyć samodzielnie wypełnione oświadczenie o uzyskiwanych dochodach i posiadanym majątku, którego druk dostępny był w sądzie. Sąd po przeanalizowaniu przedstawionych przez Krystynę X. okoliczności, wyznaczył jej pełnomocnika z urzędu.
Potrzebujesz prawnika? Znajdziesz go na casum.pl.
