Rozstanie nigdy nie jest łatwą sytuacją dla obu osób. A jeśli dotyczy dodatkowo rodziców, generuje konieczność dokonania ustaleń, pozwalających na zagwarantowanie potomstwu odpowiedniej sytuacji materialnej. Z tego powodu niezwykle ważnym etapem są ustalenia dotyczące świadczenia alimentacyjnego.
Kiedy można się ubiegać o alimenty i jak długo trwa obowiązek alimentacyjny na dziecko.
Zgodnie z art. 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r., kodeks rodzinny i opiekuńczy, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 682, dalej także w skrócie jako: „k.r.o.”): „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”.
Z kolei, zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o.: „Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego”.
Warto również pamiętać, że obowiązek alimentacyjny trwa tak długo jak długo dziecko mimo podejmowanych starań, nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, a łożenie na alimenty nie jest dla rodzica nadmiernym uszczerbkiem (art. 133 § 3 k.r.o.) Tym samym, wbrew powszechnym opiniom, nie ma w polskim prawie górnej granicy wieku dziecka, z osiągnięciem którego, obowiązek alimentacyjny względem dziecka automatycznie ustaje. Zgodnie z powyższym, chcąc przestać łożyć na dziecko, które w naszej opinii jest w stanie samodzielnie się utrzymać, należy złożyć do sądu pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego i wykazać zmianę stosunków uzasadniającą żądanie zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
Świadczenie alimentacyjne można uregulować w umowie.
Strony, które są w stanie dojść do porozumienia co do wysokości miesięcznej kwoty alimentów mogą zawrzeć umowę alimentacyjną. Nie ma szczególnych wymagań co do formy takiej umowy, zaleca się jednak by była co najmniej sporządzona w formie pisemnej. Najczęściej strony sporządzają taką umowę w formie aktu notarialnego, bowiem w przypadku zaistnienia konfliktu, można prowadzić egzekucję komorniczą na podstawie aktu notarialnego. Akt notarialny jest tytułem egzekucyjnym i można bezpośrednio wnioskować o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu. Postępowanie jest szybkie i proste. Sąd nie będzie badał treści zawartej umowy i zasadności uzgodnionej przez strony kwoty alimentów. Ważne jest by w treści aktu notarialnego było zawarte oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji wprost z aktu.
Pozew do sądu.
Gdy strony nie są w stanie dojść do porozumienia co do wysokości alimentów, konieczne jest złożenie pozwu o zasądzenie alimentów do wydziału rodzinnego i nieletnich sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka albo do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego. Wybór sądu należy do powoda.
Dziecko do czasu uzyskania pełnoletności reprezentowane będzie przez przedstawiciela ustawowego czyli rodzica.
Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U.z 2019 r. poz. 785;), strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych.
W pozwie należy zawrzeć wniosek o zasądzenie alimentów od drugiego rodzica na rzecz dziecka w konkretnej kwocie, płatnej zazwyczaj co miesiąc oraz do konkretnego dnia każdego miesiąca, np. do 10 -dnia każdego miesiąca z góry. Można również zastrzec, że w przypadku opóźnienia w zapłacie, strona uprawniona może domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie.
Na początku postępowania, tj. już w pozwie o alimenty warto również wystąpić z wnioskiem o zabezpieczenie alimentów na czas trwania postępowania przed sądem.
Bowiem, sprawa o alimenty w zależności od poziomu skonfliktowania stron, może się przeciągać, a świadczenia na dziecko z reguły potrzebne są na bieżąco.
Pozew o alimenty musi oczywiście spełniać wymogi formalne przewidziane w kodeksie postępowania cywilnego (Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r., Kodeks postępowania cywilnego, t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1460; dalej także w skrócie jako: „k.p.c.”) dla pisma procesowego (art. 126 k.p.c) oraz pozwu (art. 187 k.p.c.)
Prawidłowe oznaczenie stron wymaga wskazania numeru PESEL powoda, gdy wnoszone pismo jest pierwszym w sprawie.
Pozew powinien zawierać uzasadnienie żądania. Należy wykazać jakie są miesięczne koszty utrzymania dziecka (w tym m.in. zakupu żywności, leków, środków czystości, ubrań, przyborów szkolnych, ew. zajęć dodatkowych czy świadczeń związanych ze szczególnymi potrzebami dziecka).
Warto również pamiętać, że świadczenie wychowawcze „500 plus” nie wpływa na zakres obowiązku alimentacyjnego. Wynika to wprost z art. 135 § 3 pkt 3 k.r.o.
W pozwie można również wnosić o przesłuchanie świadków w celu wykazania faktów decydujących o słuszności i wysokości dochodzonego roszczenia alimentacyjnego.
Wyrokowi wydanemu w sprawie o alimenty, sąd z urzędu nada rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. Oznacza to, że wydany wyrok od razu daje podstawę do egzekwowania zasądzonej kwoty alimentów jeszcze przed uprawomocnieniem się orzeczenia.
Świadczenie z funduszu alimentacyjnego.
Czasem zdarza się, że pomimo wydanego orzeczenia sądowego zobowiązany rodzic wciąż nie łoży na utrzymanie dziecka, a skierowanie sprawy do organu egzekucyjnego nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. W takiej sytuacji, gdy komornik sądowy wyda postanowienie o bezskuteczności egzekucji, uprawniony do alimentów może złożyć wniosek do funduszu alimentacyjnego.
Warto pamiętać, że przy wypłacie świadczenia z funduszu alimentacyjnego obowiązuje kryterium dochodowe. Świadczenie, zgodnie z ustawą z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 877; dalej także jako: „Ustawa o funduszu alimentacyjnym”), przysługuje jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 900 zł. Dochód wyliczany jest zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych. Niemniej jednak, zgodnie z treścią art. 9 ust. 2a Ustawy o funduszu alimentacyjnym, przekroczenie progu dochodowego uprawniającego do świadczeń z funduszu nie będzie skutkować automatycznie utratą prawa do świadczeń. Świadczenie będzie wówczas przysługiwać w wysokości pomniejszonej o kwotę przekroczenia kryterium-jest to tzw. zasada „złotówka za złotówkę”.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł miesięcznie. Minimalna kwota świadczeń z funduszu alimentacyjnego przysługująca z zastosowaniem mechanizmu „złotówka za złotówkę” wynosić będzie 100 zł.
Autorką artykułu jest adwokat Anna Żurkiewicz, wykonująca zawód w ramach indywidualnej praktyki adwokackiej w Kancelarii adwokackiej w Markach, woj. mazowieckie.
