Nowelizacja ustawy o odpadach (BDO) wprowadziła wiele zamieszania wśród polskich przedsiębiorców. Konieczność rejestracji firmy czy prowadzenia ewidencji odpadów wzbudziła sporo niepewności i zapytań. Pragnąc wyjaśnić niektóre z nich i odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania, powstał poniższy artykuł. Autorem publikacji jest radca prawny Jacek Zandecki, na co dzień specjalizujący się w tym temacie w poznańskiej kancelarii.
Kogo i czego dotyczy BDO?
Od 1 stycznia 2020 r. zaczęła w pełni obowiązywać nowelizacja ustawy o opadach (Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 992 ze zm.), która w art. 79 ust. 1 wprowadziła „Bazę danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami” zwaną w skrócie BDO. W tym miejscu istotna uwaga. BDO to nie tylko baza danych dotyczących odpadów. W rejestrze BDO, upraszczając, powinny się znaleźć podmioty, które:
- Wytwarzają, zbierają, przetwarzają i transportują odpady;
- Wprowadzają na rynek niektóre produkty (np. baterie i akumulatory)
- Wprowadzają na rynek produkty w opakowaniach
- Wprowadzają na rynek opakowania (prowadzących jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, o której mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi)
W tym artykule skupimy się jednak na pierwszym (i w praktyce najbardziej powszechnym) wyznaczniku rejestracji i korzystania z BDO, czyli odpadach.
Obowiązek rejestracji w BDO
Pierwszym elementem BDO jest rejestr podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami. Obowiązkiem podmiotów gospodarczych prowadzących działania wymienione powyżej było zgłoszenie się do tego rejestru. Termin zgłoszenia został określony jako 6 miesięcy od daty utworzenia BDO, czyli upłynął on w dniu 24.07.2018 r. (za wyjątkiem sklepów oferujących reklamówki, które miały termin do 31.12.2019) Brak zgłoszenia do BDO może skutkować administracyjna karą pieniężna która wynosi nie mniej niż 5000 zł i nie może przekroczyć 1 000 000 zł. Jeśli ktoś nie dopełnił tego obowiązku powinien wykonać go jak najszybciej.
Wyłączenia podmiotowe, czyli kto rejestrować się nie musi
Nie wszyscy jednak podlegaj wpisowi. W myśl art. 66 ust. 4 ustawy o odpadach, wpisowi nie podlegają
- wytwórcy odpadów komunalnych,
- wytwórcy odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji, jeżeli pojazdy zostały te zostały przekazane do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów,
- wytwórcy będący rolnikami gospodarującymi na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha, z zastrzeżeniem, że nie podlegają wpisowi z urzędu,
- osoby fizyczne i jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na potrzeby własne, zgodnie z art. 27 ust. 8 ustawy o odpadach,
- podmioty, o których mowa w art. 45 ust. 1 pkt 1 ustawy o odpadach (np. zbieranie leków i opakowań po lekach przez apteki)
Zgłoszenia dotyczące odpadów do BDO z urzędu.
Nie każdy jednak musi sam się zgłaszać. Są grupy podmiotów, których zgłoszenie wykonywane jest przez organ z urzędu, wówczas przedsiębiorca otrzymuje tylko informację, że został wpisany do rejestru pod określonym numerem.
Z urzędu wpisywane są także podmioty, które:
- uzyskały pozwolenie zintegrowane, pozwolenie na wytwarzanie odpadów, zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów
- uzyskały decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi lub zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych,
- koncesję na podziemne składowanie odpadów
- uzyskały wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (tylko do 31.12.2019 r.)
Rejestracja z urzędu dotyczy w zasadzie „profesjonalistów” oraz dużych podmiotów, które wytwarzają odpady w takiej ilości bądź jakości, że podlegają pod pozwolenie.
Nie są to absolutnie przeciętne firmy.
Czy wszyscy pozostali przedsiębiorcy wytwarzający odpady muszą się zgłosić do BDO?
Art. 50 ust 1 ustawy o odpadach zawiera katalog podmiotów zobligowanych do zgłoszenia. W zakresie odpadów większość podmiotów gospodarczych (nie trudniących się zawodowo odpadami) będzie zainteresowana zapisem, iż zobowiązani do wnioskowania o wpis są wytwórcy odpadów obowiązani do prowadzenia ewidencji odpadów, z wyłączeniem posiadaczy odpadów wymienionych w art. 51 ust. 1 pkt 1 i 2. Zapis ten określa, że każdy wytwórca odpadów musi być w BDO za wyjątkiem tych, którzy nie muszą prowadzić ewidencji odpadów. Kogo to zwolnienie dotyczy? Określa to Ministra Środowiska z dnia 30.12.2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów. Zawiera ono niecałe 50 kodów odpadów oraz w większości ograniczenia ilościowe do bardzo niewielkiej masy.
Inaczej mówiąc, jeśli ktoś prowadzi firmę i wytwarza naprawdę symboliczne ilości odpadów (tylko tych z listy) wówczas nie musi prowadzić ich ewidencji i tym samym rejestrować się w BDO. Dobrodziejstwo tego zwolnienia dotyczy jednak tylko ułamka przedsiębiorców.
Drugą alternatywą dla małych firm, która umożliwi uniknięcie rejestrowania się w BDO jest wytwarzanie tylko odpadów, które są traktowane jako odpady komunalne (są z nimi tożsame). Wyjście to w zasadzie dotyczy małych biur, zakładów fryzjerskich, krawieckich, itp. Nie muszą one zgłaszać się do BDO, jeśli wytwarzają odpady, które są tożsame z komunalnymi, czyli są identyczne jak te wytwarzane w gospodarstwach domowych. Co ważne odpady te muszą być również oddawane jako odpady komunalne na zasadach jak dla mieszkańców danej miejscowości. Minister Klimatu w wyjaśnieniach z grudnia 2019 roku potwierdził słuszność ww. interpretacji.
Outsourcing jako metoda uniknięcia rejestracji w BDO.
Kolejną metodą uniknięcia rejestracji w BDO jest outsourcing wielu procesów w firmie, w czasie których powstają odpady. W małym przedsiębiorstwie zlecamy na zewnątrz serwis maszyn czy urządzeń. Wówczas odpady powstałe z tego serwisu (np. czyściwo, opakowania po substancjach niebezpiecznych, części elektryczne) wytwarza zleceniobiorca-serwisant. To on jest wytwórcą odpadu i to na nim ciążyć będą wszystkie obowiązki (w tym BDO).
Na koniec należy jeszcze przypomnieć, iż BDO to nie tylko odpady i aby być pewnym, czy dana firma podlega czy nie pod te obowiązki trzeba zbadać kwestię związaną z opakowanymi oraz niektórymi rodzajami produktów, choć sytuacja ta jest znacznie rzadsza niż wytwarzanie odpadów.
