Sąd rodzinny może w stosunku do nieletniego, czyli osoby, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 roku życia, zastosować nadzór kuratora lub skierować go do ośrodka kuratorskiego. Nadzór kuratora sądowego przewidziany został również w sprawach opiekuńczych. Kuratorzy sądowi wykonujący orzeczenia sądów (wyroki, postanowienia, zarządzenia) w sprawach opiekuńczych i nieletnich nazywani są kuratorami rodzinnymi.
Pierwszy kontakt
Kurator rodzinny, któremu został powierzony nadzór nad nieletnim, nawiązuje pierwszy kontakt z podopiecznym (czyli nieletnim) nie później niż w ciągu 7 dni od dnia otrzymania prawomocnego orzeczenia. Poucza podopiecznego o określonych w orzeczeniu sądu jego prawach i obowiązkach oraz omawia sposób i terminy ich realizacji, a w dalszej kolejności planuje działania wobec podopiecznego, współpracując przy tym z jego rodziną. Kurator pomaga podopiecznemu w organizowaniu nauki, pracy i czasu wolnego oraz w rozwiązywaniu trudności życiowych, współdziałając przy tym z organizacjami, instytucjami, stowarzyszeniami i innymi podmiotami, których celem jest pomoc podopiecznym.
Raportowanie działań
Kurator rodzinny ma obowiązek złożyć sądowi pierwsze sprawozdanie z objęcia nadzoru, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia nawiązania kontaktu z nieletnim, a kolejne sprawozdania z przebiegu nadzoru – na żądanie sądu lub w terminach określonych przez sąd. Sprawozdanie sporządzane jest w formie pisemnej.
Po wszczęciu postępowania wobec nieletniego, w celu zebrania informacji na jego temat oraz jego środowiska, w tym dotyczących zachowania się nieletniego, sytuacji materialnej rodziny, przebiegu nauki nieletniego i sposobu spędzania czasu wolnego, jego kontaktów środowiskowych, stosunku do niego rodziców albo opiekuna, stanu zdrowia i znanych w środowisku uzależnień nieletniego – sąd rodzinny zleca kuratorowi sądowemu przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. O pomoc w przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego kurator może zwrócić się do policji, która ma obowiązek mu jej udzielić.
Kurator rodzinny, sprawując nadzór nad nieletnim, organizuje i podejmuje działania mające na celu pomóc nieletniemu w zmianie jego nagannych zachowań i postaw.
Zadania kuratora
Do podstawowych zadań kuratora rodzinnego w sprawach nieletnich należą w szczególności:
- 1) odwiedzanie nieletniego w miejscu zamieszkania lub pobytu oraz kontaktowanie się z jego rodziną i szkołą lub miejscem nauki zawodu;
- 2) współpraca z właściwymi stowarzyszeniami, organizacjami i instytucjami w zakresie poprawy warunków wychowawczych, mieszkaniowych, finansowych lub zdrowotnych nieletniego;
- 3) udział w posiedzeniach sądu dotyczących nieletniego, wobec którego zastosowano nadzór kuratora.
Ponadto, jeżeli z zachowania nieletniego wynika, że jest on w stanie po spożyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, kurator rodzinny ma prawo zobowiązać go do poddania się badaniu na obecność w jego organizmie alkoholu lub innego środka odurzającego, przy użyciu metod, które nie wymagają badania laboratoryjnego. Nieletniego, który odmówił poddania się takiemu badaniu, uznaje się za osobę uchylającą się od nadzoru kuratora, o czym kurator uprzedza nieletniego, gdy zobowiązuje go do poddania się badaniu. W razie stwierdzenia obecności alkoholu lub innego środka odurzającego w organizmie nieletniego albo gdy odmówił on poddania się badaniu – kurator może wystąpić do sądu rodzinnego z wnioskiem o zmianę środka wychowawczego.
W sprawach opiekuńczych kurator rodzinny może zostać wezwany przez sąd do przymusowego odebrania dziecka. Przy wykonywaniu tych czynności może on zwrócić się o pomoc do odpowiednich instytucji, w tym do opieki społecznej. Z przebiegu czynności kurator sporządza notatkę urzędową, która zostaje załączona do akt sądowych.
Nadzór nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej
Kurator rodzinny może również sprawować stały nadzór nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej przez jednego lub oboje rodziców, jeżeli dobro dziecka jest zagrożone.
O sprawowaniu w tej sytuacji nadzoru decyduje sąd opiekuńczy. Sąd może również zlecić kuratorowi rodzinnemu, aby uczestniczył w trakcie kontaktów rodziców z dzieckiem.
Po każdym takim spotkaniu kurator rodzinny jest zobowiązany niezwłocznie złożyć sądowi pisemną notatkę.
Potrzebujesz pomocy w Twojej sprawie? Skorzystaj z porady prawników na casum.pl
