Kliknął w link i stracił pieniądze. Uwaga na internetowych oszustów! Poradnik jak odzyskać pieniądze
Kliknął w link i stracił pieniądze. Uwaga na internetowych oszustów. Takie nagłówki artykułów w mediach są na porządku dziennym. Co zrobić kiedy oszuści nabrali nas? Tak jak w każdej sytuacji kryzysowej należy przede wszystkim szukać pomocy i korzystać z dobrodziejstwa obowiązujących przepisów prawa. Niniejszy artykuł opowie o konsekwencjach nieautoryzowanych transakcji płatniczych w relacji posiadacza rachunku rozliczeniowego z bankiem.
Postępująca cyfryzacja, oszczędność czasu i przede wszystkim wygoda prowadzi do przeniesienia znacznej części transakcji ze stacjonarnych punktów sprzedaży do sieci internetowej. Decydując się na ułatwienie procesu zakupowego można paść ofiarą przestępców internetowych i stracić nie tyle wartość towaru co dosłownie wszystkie środki znajdujące się na bankowym rachunku rozliczeniowym. Wyprowadzenie środków pieniężnych z rachunku polega zasadniczo na obciążeniu go nieautoryzowaną transakcją płatniczą. Za transakcję nieautoryzowaną przyjmuje się taką, na którą klient banku nie wyraził zgody w sposób przewidziany w umowie o prowadzeniu rachunku rozliczeniowego.
Okradziono cię – co teraz?
Z mojej praktyki adwokackiej jednoznacznie wynika, że mało który pokrzywdzony w wyniku tego typu przestępstwa szuka profesjonalnej pomocy prawnej. Rzesza nieprofesjonalnych doradców, mam tu na myśli zwłaszcza osoby bliskie pokrzywdzonemu, odradza działania zaradcze. Kierując się swoimi przekonaniami co do treści przepisów prawa i zasadności roszczeń uprzedza pokrzywdzonego o potencjalnych kosztach przekonując go, że konsument nie ma szans w starciu z bankiem, za którym stoi olbrzymi kapitał. W konsekwencji pokrzywdzony pokłada nadzieje w działaniach organów powołanych do ścigania przestępstw, rezygnując z własnej inicjatywy, celem odwrócenia ekonomicznych skutków zdarzenia.
Bierna postawa pokrzywdzonego nie jest pożądana, a odnośne przepisy prawa co do zasady umożliwiają odzyskanie środków pieniężnych wyprowadzonych z rachunku bankowego. Dzieje się to pod pewnymi enumeratywnie wymienionymi warunkami. Posiadaczowi rachunku ochronę wierzytelności wobec banku gwarantują przepisy prawa cywilnego, finansowego oraz oparta na nich umowa z bankiem.
Działanie banku
Przez zawarcie umowy na prowadzenie rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych. Ponadto, jeżeli umowa tak stanowi, bank zobowiązuje się do przeprowadzania na zlecenie klienta rozliczeń pieniężnych. Z chwilą wpłaty pieniędzy do banku posiadacz rachunku traci ich własność na rzecz banku. Posiadacz rachunku nabywa w zamian wierzytelność o zwrot takiej samej ich ilości. W konsekwencji ryzyko dokonania wypłaty z rachunku bankowego do rąk osoby nieuprawnionej oraz dokonanie rozliczenia pieniężnego na podstawie dyspozycji wydanej przez osobę nieuprawnioną zasadniczo obciąża bank.
Odpowiedzialność banku
Odpowiedzialność banku za powierzone środki pieniężne jest odpowiedzialnością niejako gwarancyjną i nie łatwo się z niej zwolnić. Ustawodawca wymaga innego poziomu staranności od banku, a innego od posiadacza rachunku rozliczeniowego. Bank ma bezwzględny obowiązek dołożenia wszelkiej staranności w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa przechowywanych środków pieniężnych. Objęcie rachunku rozliczeniowego usługami bankowości elektronicznej nie wyłącza odpowiedzialności banku za powierzone mu środki pieniężne. Przeciwny biegun stanowią obowiązki posiadacza rachunku, który ponosi pełną finansową odpowiedzialność tylko za swoje umyślne zachowania lub skutki rażącego niedbalstwa naruszenia co najmniej jednego ustawowego obowiązku. W tym miejscu należy zaznaczyć, że brak jest znaku równości pomiędzy rażącym niedbalstwem a należytą starannością. Rażące niedbalstwo to kwalifikowana forma braku należytej staranności.
Obowiązku właściciela rachunku
Użytkownik ma obowiązek korzystać z instrumentu płatniczego zgodnie z umową oraz zgłaszać niezwłocznie bankowi lub innemu podmiotowi, jeżeli umowa tak stanowi stwierdzenie utraty, kradzieży, przywłaszczenia albo nieuprawnionego użycia instrumentu płatniczego tak samo jak nieuprawnionego dostępu do tego instrumentu. Jeżeli posiadacz rachunku wywiązał się z obowiązków to nie odpowiada za nieautoryzowaną transakcję o ile nie doprowadził do niej umyślnie. Co do zasady użytkownik ponosi ograniczoną odpowiedzialność majątkowa za nieautoryzowane transakcje płatnicze będące skutkiem posłużenia się utraconym, skradzionym albo przywłaszczonym instrumentem płatniczym. W takim przypadku pokrzywdzony odpowiada za nieautoryzowaną transakcję do równowartości 50 euro w złotych, ustalonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski , który obowiązuje w dniu wykonania transakcji.
Użytkownik nie będzie ponosić żadnej odpowiedzialności w tym przypadku, jeżeli nie miał możliwości stwierdzenia utraty, kradzieży lub przywłaszczenia instrumentu płatniczego przed wykonaniem transakcji płatniczej. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy użytkownik działał umyślnie, lub utrata instrumentu płatniczego przed wykonaniem transakcji płatniczej została spowodowana działaniem lub zaniechaniem ze strony pracownika, agenta lub oddziału dostawcy lub innego podmiotu świadczącego usługi o którym mowa w odnośnej ustawie.
Prawidłowa autoryzacja transakcji
Na banku spoczywa ciężar dowodu, że wykonana transakcja płatnicza została autoryzowana i prawidłowo zapisana w systemie służącym do obsługi transakcji płatniczych oraz że nie miała na nią wpływu awaria techniczna ani innego rodzaju usterka związana z usługą płatniczą świadczoną przez bank. W razie nieautoryzowanej transakcji płatniczej bank ma co do zasady obowiązek niezwłocznie zwrócić pokrzywdzonemu kwotę nieautoryzowanej transakcji płatniczej. Musi się to stać w ściśle określonym czasie: nie później niż do końca dnia roboczego następującego po dniu stwierdzenia wystąpienia nieautoryzowanej transakcji, którą został obciążony rachunek płatnika, lub po dniu otrzymania stosownego zgłoszenia. Wyjątkiem od tej zasady jest przypadek, gdy bank ma uzasadnione i należycie udokumentowane podstawy, aby podejrzewać oszustwo, i poinformuje o tym w formie pisemnej organy powołane do ściągania przestępstw.
W razie odnotowania nieautoryzowanej transakcji na swoim rachunku rozliczeniowym bezwzględnie należy niezwłocznie zawiadomić o tym bank prowadzący rachunek rozliczeniowy, zawiadomić organy ścigania (Policję lub Prokuraturę) o podejrzeniu popełnienia przestępstwa , a w razie braku zwrotu przez bank środków wyprowadzonych z rachunku złożyć reklamację na postępowanie banku.
Autorką artykułu jest adw. Martyna Borkowska , zarejestrowana w portalu Casum,pl, na co dzień świadcząca usługi w warszawskiej kancelarii.
