Aby odpowiedzieć na pytanie, w czym może pomóc mediacja podczas rozwodu w pierwszej kolejności powinniśmy wyjaśnić na czym właściwie polega mediacja.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że mediacja jest dobrowolnym sposobem rozwiązania sporu. Zatem mediacja może mieć miejsce zasadniczo wówczas, gdy obie strony wyrażą na to zgodę. Chociaż przepisy prawa przewidują również możliwość skierowania strony do mediacji przez sąd, ale również i w tym trybie, to od uczestników postępowania sądowego będzie zależało, czy finalnie wypracują określone porozumienie, czy też nie.
Warto przy tym zaznaczyć, że mediator nie jest sędzią, nie będzie zbierał dowodów oraz nie będzie orzekał, która ze stron sporu ma rację. Mediator, jako osoba obca dla stron postępowania oraz bezstronna, będzie dążył do tego, aby uczestnicy postępowania mogli pogodzić sprzeczne cele i mieli szansę na zawarcie porozumienia. Mediator, jako osoba odpowiednio wykwalifikowana, będzie czuwał przy tym, aby w przypadku zawarcia porozumienia zostały dopełnione wszelkie formalności.
Odnosząc się do korzyści mediacji przede wszystkim trzeba wskazać na to, że w przeważającej części spraw cywilnych możliwe jest zawarcie ugody przed mediatorem, bez konieczności prowadzenia sporu i merytorycznego rozstrzygania sporu przed sądem. Natomiast w pozostałej części spraw, ugoda mediacyjna przede wszystkim pozwoli na dużo szybsze uzyskanie orzeczenia.
Jedną z takich spraw, w odniesieniu do których nie jest możliwe kompleksowe załatwienie sprawy wyłącznie za pośrednictwem mediatora jest rozwód, a to dlatego, że wyłączną kompetencję do orzeczenia rozwodu posiada sąd. Nie oznacza to jednak, że w sprawach o rozwód obecni małżonkowie nie mogą zawierać żadnych porozumień przed mediatorem. Nic bardziej mylnego. Otóż małżonkowie decydując się na mediacje, czy to w trakcie postępowania sądowego, czy jeszcze przed nim, mogą wspólnie zdecydować nie tylko o sprawach, które będą rozstrzygane w ramach postępowania o rozwód, ale również o innych sprawach istotnych, z punktu widzenia małżonków, a związanych ze skutkami rozstania. W końcu strony mogą również przed mediatorem pojednać się, znaleźć kompromisowe rozwiązanie zaistniałej sytuacji, a w rezultacie nie musi dojść do orzeczenia rozwodu.
Strony w porozumieniu przed mediatorem mogą zawrzeć m.in. postanowienia, że ich wspólną wolą jest przeprowadzenie rozwodu bez orzekania o winie. Ponadto, przykładowo, możliwe jest również uregulowanie takich spraw, jak miejsce pobytu wspólnego dziecka, sposób, w jaki będą przebiegały kontakty drugiego rodzica z wspólnym dzieckiem, wysokość alimentów na dziecko oraz podział majątku.
Niewątpliwie zawarcie porozumienia przed mediatorem nie tylko przyczyni się do szybszego wydania orzeczenia sądowego, gdyż sąd będzie wiedział, że w konkretnych sprawach strony zawarły określone porozumienie i okoliczności te nie są sporne. Nie będzie wówczas również konieczności prowadzenia przez sąd tak wnikliwego postępowania dowodowego, jak miałoby to miejsce, w przypadku braku wypracowanego porozumienia pomiędzy małżonkami. Również ostateczne orzeczenie sądowe będzie dla stron procesu dużo bardziej przewidywalne i będzie dużo bliżej ich wspólnych oczekiwań, gdyż część spraw została wypracowana przez same strony, podczas ugody przed mediatorem. Dodatkowym argumentem przemawiającym za skorzystaniem z mediacji podczas sprawy o rozwód jest możliwość uniknięcia roztrząsania przed sądem wszystkich faktów z życia rodzinnego małżonków oraz ich wspólnych dzieci.
Oczywiście podjęcie decyzji o mediacji podczas postępowania rozwodowego nie zawsze musi okazać się trafne, zatem za każdym razem należy uwzględnić specyfikę konkretnej sprawy, a w szczególności nastawienie stron postępowania i skłonność do wzajemnych ustępstw. Paradoksalnie może okazać się, że postępowanie mediacyjne wydłuży prowadzone już postępowanie w przypadku, gdy druga strona będzie ,,grała na czas”, prezentując początkowo stanowisko skłonne do negocjacji. W innym przypadku może okazać się, że ustępstwa dokonane w porozumieniu przed mediatorem, będą nieproporcjonalnie godzić w interes klienta – małżonka, który nie ponosi winy za rozkład pożycia małżeńskiego.
Klienci przed podjęciem decyzji w przedmiocie skorzystania z mediacji, w sprawie rozwodowej, powinni skrupulatnie przeanalizować, po pierwsze czy istnieją realne szanse na uzyskanie kompromisu ze współmałżonkiem oraz czy zawarcie określonej treści ugody nie będzie w sposób nadmierny godzić w ich interesy. Zdarza się, że małżonek zachęcony szybszym zakończeniem postępowania rozwodowego, zdecyduje się na zawarcie ugody pochopnie, bez wiedzy o potencjalnych roszczeniach wobec współmałżonka. Z tego względu istotnym jest, by przystąpić do rozmów ugodowych przygotowanym, a najlepiej ze wsparciem eksperta.
Kancelaria K&S świadczy kompleksowe usługi w zakresie prawa rodzinnego, w tym w postępowaniach rozwodowych. W ramach prowadzonego postępowania przygotowujemy analizę prawną, która obejmuje przysługujące klientowi środki prawne tak, aby klienci byli świadomi zawieranych ugód. Ponadto dokonujemy analizy samej treści proponowanych ugód, pomagamy w negocjacjach, a nawet możemy w całości reprezentować klienta, w toku całego postępowania mediacyjnego, ograniczając zaangażowanie klienta do niezbędnego minimum. Powyższe ma pozwolić klientom na poznanie wszystkich możliwości, opłacalności ugody w konkretnym przypadku i finalnie podjęcie w pełni świadomej i rozważnej decyzji.
Autorem artykułu jest aplikant radcowski Piotr Popiołek, świadczący usługi w kancelarii K&S Kancelaria Radców Prawnych Kardasz Staszak Sp.p. w Trójmieście.
