Ochrona kobiet w ciąży jest bardzo silnie akcentowana w Kodeksie pracy. Zapisane przepisy chronią ciężarną pracownicę przed zwolnieniem, również w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim. Są jednak wyszczególnione sytuacje, w których wypowiedzenie umowy o pracę kobiecie spodziewającej się dziecka jest możliwe.
Od kiedy liczy się okres ochronny?
Okres ochronny pracownicy w ciąży obejmuje kobietę, która jest zatrudniona na umowę o pracę (lub umowę o pracę na okres próbny przekraczający okres 1 miesiąca), jeżeli umowa ta ulega rozwiązaniu po upływie 3 miesiąca ciąży. W tej sytuacji umowa automatycznie ulega przedłużeniu do dnia porodu, nawet jeśli kobieta jest w okresie wypowiedzenia (art. 177 § 3. kp).
Przepis ten nie dotyczy jednak sytuacji, kiedy kobieta zatrudniona jest na umowę o pracę na zastępstwo pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności, na przykład z powodu jego przebywania na urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim.
Kiedy zwolnienie kobiety w ciąży jest możliwe?
Rozwiązanie umowy o pracę z ciężarną pracownicą może nastąpić w przypadku gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy (art. 177 § 1. kp).
Sytuacja uzasadniająca rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika następuje w przypadku (art. 52 § 1. kp):
- ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych,
- popełnienia w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie pracownicy na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
- zawinionej utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem może natomiast nastąpić w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 177 § 4. kp). Należy jednak pamiętać, że w tej sytuacji pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W tym przypadku również, w razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Inne sytuacje kiedy rozwiązanie umowy o pracę jest możliwe.
Rozwiązanie umowy o pracę z ciężarną pracownicą jest możliwe w sytuacji kiedy to pracownica składa wypowiedzenie umowy o pracę z okresem wypowiedzenia lub za porozumieniem stron.
Wypowiedzenie to zostaje utrzymane nawet w przypadku kiedy kobieta zajdzie w ciążę w trakcie trwania okresu wypowiedzenia.
W tym przypadku jednak pracownica ma możliwość cofnięcia złożonego wypowiedzenia, jeśli w chwili jego składania nie wiedziała, że jest w ciąży. Argumentując cofnięcie wypowiedzenia pracownica powinna wykazać, że w momencie składania go nie posiadała informacji o stanie odmiennym, a tym samym działała pod wpływem błędu. Cofnięcie wypowiedzenia umowy o pracę powinno być złożone w terminie do 7 dni od dnia kiedy kobieta nabyła informację o ciąży.
Do rozwiązania umowy o pracę w trakcie ciąży lub urlopu macierzyńskiego dojdzie również w przypadku śmierci pracodawcy (art. 63 idx. 2. kp) lub aresztowania pracownicy (art. 66 kp). W obu tych przypadkach następuje wygaśnięcie umowy o pracę z mocy prawa.
Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy lub płacy.
W okresie ochronnym pracownicy spodziewającej się dziecka możliwe jest wypowiedzenie warunków płacy lub pracy. Ta sytuacja może mieć jednak miejsce tylko w przypadku kiedy w zakładzie pracy zatrudnionych jest więcej niż 20 pracowników, a zmiana warunków pracy lub płacy wynika z przyczyn niedotyczących pracownicy – na przykład z powodu koniecznych zmian organizacji pracy w firmie.
Należy jednak pamiętać, że zapisy chroniące kobietę w ciąży dotyczą zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę. W przypadku umowy zlecenie, która jest umową cywilnoprawną zleceniodawca może rozwiązać umowę zlecenie ze zleceniobiorcą – w tym kobietą, która jest w ciąży. Kobiecie w tym przypadku przysługują jedynie uprawnienia, które wynikają z zapisów zawartych w umowie.
Szukasz pomocy prawnej w kwestiach związanych z prawem pracy? Polecanego prawnika, specjalizującego się w prawie pracy znajdziesz w serwisie casum.pl.
